Praktyczny aspekt wykonania backup’ów na stronie

Co to jest Backup?

Backup, czyli kopia bezpieczeństwa są to dane, które mają służyć do odtworzenia oryginalnych danych w przypadku ich utraty lub uszkodzenia. Ciekawostką jest, że od 2011 r. obchodzimy dzień backupu, który wypada na datę 31 marca. Jest to dobra okazja do tego, żeby przypominać, że stworzenie zwykłej kopii zapasowej może uchronić nas przed przykrymi niespodziankami.

Obecnie nasze życie w dużej mierze zależy od nowoczesnych technologii, a nieoczekiwana awaria może mieć katastrofalne konsekwencje finansowe. Można pomyśleć, że nie każdej firmie zdarzają się awarie, oraz że prawdopodobieństwo nieoczekiwanego zdarzenia jest niewielkie. Jednak badanie przeprowadzone przez LogicMonitor w 2019 r. wykazało, że 96% organizacji doświadczyła co najmniej jednej awarii w ciągu ostatnich trzech lat:

Natomiast badanie przeprowadzone w marcu 2021 r. przez agencję badawczą SW Research na reprezentatywnej próbie n=1000 dorosłych polskich internautach pokazało, że nasze społeczeństwo ma mieszany stosunek do robienia kopii zapasowych. Aż 26% użytkowników komputerów lub telefonów nie robi w ogóle backupów, natomiast 17% robi je z powodu awarii lub działania złośliwego oprogramowania. Największa grupa (33%) korzysta z kopii zapasowej podczas zmiany urządzenia. 24% badanych osób wykonuje backup regularnie, co wydawałoby się dobrą wiadomością, jednak aż 9 na 10 respondentów w tej grupie, robi to, co najmniej raz na kilka miesięcy, a co drugi wykonuje zapasową kopię danych co najmniej raz w miesiącu.

Potencjalne ataki i zagrożenia

Żeby zdać sobie sprawę z tego, jak ważne jest regularne wykonywanie kopii zapasowych, warto przyjrzeć się potencjalnym zagrożeniom, które czyhają na gromadzone przez nas dane. Wbrew pozorom, nie są to tylko zdarzenia losowe. Niekiedy nasz pech jest spowodowany czyimś intencjonalnym działaniem. 

Ransomware

Jest to oprogramowanie, które ogranicza dostęp do systemu komputerowego np. poprzez techniki szyfrujące lub zwykłe założenie blokady. Następnie żąda dokonania opłaty za zdjęcie tej blokady lub deszyfracji danych.

Programy tego typu należą do tzw. złośliwego oprogramowania — malware (złośliwe oprogramowanie, które zostało stworzone z myślą o uszkodzeniu sprzętu lub kradzieży danych).

Nieoczekiwane zjawiska losowe

OVH

Trzeba mieć na uwadze, że zdarzają się awarie, na które nie mamy wpływu. Jedną z najgłośniejszych w ostatnim czasie był pożar dwóch budynków w centrum serwerowym firmy hostingowej OVH. Do zdarzenia doszło w nocy z 9 na 10 marca 2021. Prawdopodobną (choć nieoficjalną) przyczyną był zasilacz bezprzerwowy (UPS), który był serwisowany tego samego dnia. W konsekwencji doszło do zakłóceń działania lub totalnego paraliżu tysięcy firm na całym świecie.

Inna ogromna awaria OVH miała miejsce w 2017 roku, prawdopodobnie spowodowana przez problemy z zasilaniem w serwerowniach pod Strasburgiem.

2BE.PL

W 2016 r. miała miejsce inna, duża awaria w firmie hostingowej 2be.pl. Została ona zhakowana i straciła wszystkie dane swoich klientów. Nie było żadnej kopii zapasowej, co doprowadziło do wielu poważnych problemów klientów tej firmy, a w konsekwencji do jej upadku.

Zasady i rodzaje backupów

Skoro już poznaliśmy najczęstsze zagrożenia i nieprzyjemne konsekwencje braku wykonywania kopii zapasowych, dobrze jest zapoznać się ze sposobami tworzenia i rodzajami backup’ów.

Zasada 3 – 2- 1

Oprócz regularnego przeprowadzania backupów warto także skorzystać z modelu 3 – 2 – 1, czyli ważne pliki powinny być przechowywane w 3 kopiach, na co najmniej 2 różnych nośnikach, z czego 1 z nich powinien znajdować się w innej lokalizacji.

Rodzaje backup’ów

Wyróżnia się trzy główne rodzaje backupów:

1. Backup pełny (całościowy)

Jest to po prostu całkowita kopia danych. Za każdym razem kopiowane są wszystkie możliwe pliki. To kopiowanie zajmuje dużą ilość czasu oraz miejsca, a w trakcie jego trwania znacznie obciążona jest sieć.

2. Backup przyrostowy (inkrementalny)

To taki, w którym kopiowane są te pliki, które zostały nowo utworzone lub edytowane od czasu poprzedniego backupu przyrostowego, lub całościowego. Punktem wyjścia jest zrobienie kopii całościowej, następnie backup jest tworzony na podstawie porównania obecnej infrastruktury do ostatniej kopii.

Zaletą tego backupu jest szybsze wykonanie czy też mniejsze obciążenie sieci. Taki backup zajmuje też mniej miejsca. Natomiast wady to dłuższy proces odzyskiwania danych, istnieje także ryzyko, że jeśli którykolwiek z przyrostów będzie uszkodzony, nieprawidłowo zapisany lub usunięty, to pełne odzyskanie danych stanie się niemożliwe.

3. Backup różnicowy (dyferencyjny/kumulacyjny)

Jest to rodzaj backupu pomiędzy całościowym a przyrostowym. Jako pierwsza tworzona jest pełna kopia. Druga kopia będzie taka, jak w przypadku backupu przyrostowego (rozpatrywany jest ten fragment, który uległ zmianie względem poprzedniej kopii), natomiast w przypadku kolejnych kopii punktem odniesienia będzie zawsze kopia pełna, nie ta poprzednia.

Wady i zalety poszczególnych rodzajów backup’ów

Jak przedstawiono w tabeli, każde z rozwiązań ma swoje plusy i minusy, a więc rodzaj wybranego backupu należy wybierać wedle własnych potrzeb i preferencji. 

Istnieje dużo innych, różnych modyfikacji rodzajów backupów, m.in.:

• kopie typu mirror, czyli tworzenie pełnego backupu, ale z zastąpieniem poprzedniej wersji (wadą jest brak możliwości przywrócenia plików z wcześniejszych kopii), 
• kopie reverse incremental (odwrócony backup różnicowy) łączy najnowszy backup różnicowy z backupem całościowym,
• kopia typu Smart, czyli połączenie backupu pełnego, przyrostowego i różnicowego, algorytm każdorazowo podejmuje decyzję o tym, który typ backupu najlepiej sprawdzi się w danym momencie, w zależności od celów backupu, a także dostępnej przestrzeni dyskowej.
• kopia typu Full Synthetic zbliżona jest do reverse incremental, rozpoczyna się od backupu pełnego, a następnie wykonywana jest seria backupów przyrostowych. W pewnym momencie przyrosty są składane w całość, która staje się nowym punktem startu (backupem pełnym).

Backup strony/sklepu internetowego

Backup w przypadku serwisów www można podzielić na:

• backup bazy danych (np. w przypadku sklepów będą to dane dotyczące zamówień, stany magazynowe produktów, informacje nt. użytkowników),
• backup plików i katalogów (cała struktura strony, pliki z kodem programistycznym, pliki tekstowe i graficzne).

Z czego można skorzystać robiąc backup?

Wtyczki

Strony postawione na WordPressie możemy kopiować za pomocą dedykowanych do tego celu wtyczek, m.in. All in One WP Migration czy UpdraftPlus. Wtyczki w łatwy sposób, za pomocą kilku kliknięć pozwalają na przenoszenie, kopiowanie i tworzenie pełnych kopii zapasowych. Pozwalają także na automatyczny zapis backupu w chmurze (np. dropbox czy Google Drive).

Backup manualny

Ręczne pobieranie plików za pomocą FTP jest uniwersalnym rozwiązaniem, które sprawdzi się w przypadku każdej strony, niezależnie od tego, czy i jaki system CMS jest używany. Kopię zapasową tworzy się poprzez połączenie z serwerem FTP za pomocą klienta ftp (np. filezilla) i zgranie na dysk wszystkich plików, które składają się na serwis www. Ważne jest także, aby pamiętać o kopii bazy danych — tę można wykonać za pomocą phpMyAdmin (eksport bazy).

SSH

SSH (Secure Shell) jest to protokół komunikacyjny stosowanych w sieciach TCP/IP, który służy do zdalnego łączenia terminalowego z komputerami. Połączenie jest szyfrowane. Dzięki tej technologii możemy w bezpieczny sposób połączyć się z takimi systemami jak wirtualny serwer VPS i serwer dedykowany. Popularnym programem służącym do nawiązywania połączenia jest Putty — zarówno dla użytkowników Windows, jak i Linux/UNIX.

Po  poprawnym połączeniu się możemy wykonywać różne operacje poprzez wpisywanie do terminala odpowiednich poleceń systemu Linux, np.:

• chmod — zmiana uprawnień do pliku/katalogu,
• ls — wylistowanie plików i katalogów,
• cd — nawigacja po katalogach, np. cd to przejście do katalogu nadrzędnego, cd X — przejście do katalogu X,
• zip lub tar — kompresja katalogu ze wszystkimi plikami i podkatalogami do pliku o wskazanej nazwie.

Taki backup zostanie utworzony w tym samym folderze na danym serwerze. Aby go pobrać na dysk, należy skorzystać z klienta ftp.

Backup w hostingu

Hostingodawcy oferują backupy plików trzymanych na wykupionym serwerze, jednak ich oferty są mocno zróżnicowane. Dlatego wybierając hosting, warto zwrócić także uwagę na ten aspekt. Można wyróżnić trzy ważne punkty dotyczące backupów:

1. Częstotliwość wykonywania backupów. Ogólnie przyjmuje się, że kopia powinna być tworzona raz na dobę, jednak w zależności od ofert poszczególni usługodawcy tworzą backupy nawet kilka razy dziennie, co kilka dni, inne rzadko lub wcale.
2. Czas przechowywania danych — tu również jest wiele różnic, niektóre firmy oferują backup do 28 dni, inne do 7 lub do 48h. Nie zawsze możemy od razu zorientować się, że wystąpił błąd w naszej witrynie internetowej, także długi czas przechowywania backupów jest bardzo przydatny.
3. Przywracanie danych — niektóre firmy oferują możliwość samodzielnego przywracania danych bez konieczności kontaktu z supportem.

Podsumowanie

Backup’y stron internetowych, ważnych dokumentów czy chociażby zdjęć na telefonie to konieczność. Regularne tworzenie kopii zapasowych powinno stać się dobrym nawykiem każdego z nas. Zagrożenia czyhają na nasze dane na każdym kroku i czasami nie sposób się przed nimi uchronić. Jako profesjonalista, powinieneś zawsze pamiętać, by chronić dane swoje i swoich klientów. Takie podejście przyda się również w życiu prywatnym, bo nikt nie lubi tracić ważnych dla siebie plików. W tekście przedstawiono rodzaje kopii zapasowych i najważniejsze zasady ich tworzenia. Dzięki temu soczystemu kompendium wiedzy możesz być pewien, że stworzenie dobrego backupu to dla Ciebie żaden problem. Do dzieła!

Źródła:

1. https://www.logicmonitor.com/resource/outage — impact — survey
2. https://swresearch.pl/news/backup — po — polsku — czyli — jak — polacy — tworza — kopie — zapasowe — danych